Với kiểu địa hình núi đá vôi đặc trưng. Được chuyển từ khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Sơn thành vườn quốc gia theo Quyết định của Thủ tướng chính phủ Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam số 49/2002/QĐ-TTg ngày 17 tháng 4 năm 2002. Đến với vườn quốc gia Xuân Sơn thuộc xã Xuân Sơn, huyện Tân Sơn, tỉnh Phú Thọ các bạn như lạc vào một khu rừng nguyên sinh với dãy núi đá vôi hệ thống rừng rậm với nhiều tầng thực vật. Bên cạnh đó là những thạch động từ nghìn năm để lại.

Vườn quốc gia Xuân Sơn có hệ động, thực vật phong phú và đa dạng: Tại đây hiện có 365 loài động vật, trong đó có 46 loài ghi trong Sách đỏ Việt Nam và 18 loài ghi trong Sách đỏ Thế giới. Các loài đặc trưng cho hệ động vật Tây Bắc như voọc xám, vượn chó, cầy bạc má, sóc bụng đỏ đuôi trắng, gấu, báo,... về chim có: gà lôi, gà tiền, đại bàng đất,... riêng sơn dương có nhiều nhất toàn quốc. Bên cạnh đó, vườn còn có 726 loài thực vật bậc cao trong đó có 52 loài thuộc ngành quyết và ngành hạt trần. Nằm trong khu vực giao tiếp của hai luồng thực vật Mã Lai và Hoa Nam hệ thực vật ở Xuân Sơn có các loài re, dẻ, sồi… Ở Xuân Sơn còn có các loài tiêu biểu cho khu vực Tây Bắc như táu muối, táu lá duối, sao mặt quỷ và chò chỉ, chò vảy, nghiến, dồi, vầu đắng, kim giao. Xuân Sơn còn là kho giống bản địa, kho cây thuốc khổng lồ, đặc biệt là cây rau sắng mọc tự nhiên có mật độ cao nhất miền Bắc.

Lối vào hang động, thác nước.

Những nhũ đã vôi đã có từ hàng nghìn năm tuổi

Thác Lung Trời - Đứng dưới chân thác nước chảy từ đầu nguồn xuống, ta như hòa mình với thiên nhiên, núi rừng

Những năm gần đây Xuân Sơn đã dần chuyển mình với các dịch vụ du lịch gắn liền với phong tục bản địa của người dân tộc Dao. Những homestay đã dần đáp ứng được nhu cầu ăn ngủ nghỉ của khách tham quan du lịch. Khi nghỉ tại đó, mọi người sẽ như được hòa mình vào như những người dân bản địa sinh sống thực thụ, gần gũi mà thân quen.

Homestay gần vườn quốc gia.

Vườn quốc gia Xuân Sơn được ví như “lá phổi xanh” ở phía Tây Bắc của tỉnh Phú Thọ. Với những giá trị về cảnh quan thiên nhiên, địa chất, địa mạo, hệ thống động thực vật đa dạng phong phú và nhiều loài đặc hữu, quý hiếm cùng với những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Dao, Mường… hiện đang được bảo tồn, lưu giữ và phát triển, vườn quốc gia Xuân Sơn thực sự là một danh thắng tuyệt đẹp và điểm đến kỳ thú, hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế.